Του Νίκου Σταμάτη
«Ποιητικά ο άνθρωπος κατοικεί στη γη» Φρ. Χαίλντερλιν
Η πράξη φαίνεται να ανατρέπει τον στίχο του ποιητή, αλλά και πάλι ορισμένες ακραίες καταστάσεις στην πορεία του ανθρώπου και των λαών, επιβεβαιώνουν την αλήθεια και την ανάγκη του. Και η Ελλάδα οφείλει να επενέλθει και να επανεύρει αυτήν την αλήθεια ως την μόνη διέξοδο, αφήνοντας πίσω όσο είναι δυνατό μέσα στο άγριο πέλαγος του σημερινού κόσμου - αλλά και πότε ο κόσμος ήταν ήρεμος; - την λατρεία του ασήμαντου και του ευτελούς, που υπηρετείται σήμερα με προσήλωση, στο όνομα μάλιστα του δικαίου και της Δημοκρατίας! Και ιδίως πρέπει να αποκτήσουν υπευθυνότητα και πατριωτισμό οι ιθύνουσες τάξεις των πολιτικών και των οικονομικών παραγόντων, που το σύμπλεγμά τους έχει γίνει βραχνάς για κάθε πρόοδο και δημιουργία στη χώρα και την εμβάθυνση της Δημοκρατίας. Η μακρά περίοδος της ύβρεως της μεταπολίτευσης οδήγησε στην τιμωρία τής άτης, ακριβώς όπως και στην αρχαία τραγωδία, κατάσταση την οποία και ζούμε σε παγκόσμια θέα.
Η χώρα δεν είναι μόνον ένα βήμα πριν την χρεοκοπία, αλλά ήδη είναι σε χρεοκοπία, εφόσον δεν μπορεί να βγει στις αγορές και να δανεισθεί, και μόνον η οικονομική στήριξη από την ευρωζώνη των €110 δισ. έναντι του Προγράμματος Σταθερότητος και Ανάπτυξης είναι η λιγότερο επώδυνη λύση. Και το πρόγραμμα πρέπει να τηρηθεί. Οι Ευρωπαίοι θέλουν να είναι βέβαιοι ότι η βοήθεια θα πιάσει τόπο και «δεν θα πέσει σ’ ένα βαρέλι δίχως πάτο», όπως δήλωσε η Γαλλίδα υπουργός Οικονομίας Λαγκάρντ.
Μια χρεοκοπία θα μας έβγαζε αυτομάτως από το ευρώ, το κράτος θα κήρυσσε στάση πληρωμών, δεν θα μπορούσε να πληρώσει μισθούς και συντάξεις, θα υποτιμούσε την δραχμή, που θα επανερχόταν, στα επίπεδα του 50% και πιο κάτω κι ανάλογα θα μείωνε την αξία των περιουσιακών στοιχείων των Ελλήνων, θα κατέστρεφε το τραπεζικό σύστημα και θα εξανέμιζε τις καταθέσεις, θα χτυπούσε τον παραγωγικό ιστό της χώρας, αυτόν που έχει απομείνει, και θα ανέβαζε στα ύψη την ανεργία, για να μείνουμε στα βασικά∙ και μόνον οι πλούσιοι θα μπορούσαν να ανταπεξέλθουν.
Θα ήταν όχι μόνο βλακεία, ηλιθιότητα, ανοησία κι ό,τι άλλο μπορεί να πει κανείς, αλλά και πολιτική ανευθυνότητα, ανεντιμότητα, άκρατος μικροκομματισμός και φθηνός λαϊκισμός για ψηφοθηρία, για εκείνες τις πολιτικές δυνάμεις που δεν θα αποδέχονταν την ευρωπαϊκή λύση, προτιμώντας την επιστροφή στην 10ετία του ’50.
Το αδιέξοδο
Το σημερινό αδιέξοδο περιγράφεται με μια απλή φράση: Δημοσιονομικός εκτροχιασμός σε συνδυασμό με ένα τεράστιο δημόσιο χρέος και μία συνεχώς μειούμενη ανταγωνιστικότητα, κατά τριάντα μονάδες κάτω τα τελευταία χρόνια, σύμφωνα με τους πίνακες του ΟΟΣΑ (έχασε μόνο μέσα στο 2009 10 θέσεις καταλαμβάνοντας την 52η επί συνόλου 57 κατά το IMD), που αντανακλάται στη συνεχή επιδείνωση του ελλείμματος του Ισοζυγίου των Εξωτερικών Πληρωμών. Τα τελευταία αναθεωρημένα στοιχεία της EUROSTAT δείχνουν μια πολύ άσχημη εικόνα.
Το δημοσιονομικό έλλειμμα έφτασε τα 32,3 δισ. € ή 13,6% του ΑΕΠ, και λέγεται ότι θα αναθεωρηθεί και πάλι στο 14%, με ύψος ΑΕΠ 237,5 δισ. €. Οι δαπάνες της Γενικής κυβέρνησης έφτασαν στο 50,4% του ΑΕΠ, τα έσοδα στο 36,9% του ΑΕΠ και το δημόσιο χρέος 273,4 δισ. € ή 115,1% του ΑΕΠ, που με την πρόβλεψη στο 122% του ΑΕΠ για το 2010. Αλλά όπως κανείς αντιλαμβάνεται το έλλειμμα πρέπει να καλυφθεί μαζί με την εξυπηρέτηση του Δημόσιου χρέους, από εξωτερικό δανεισμό, που υπολογίζεται στα 57 δισ. - δεν ξέρουμε ακόμα ακριβώς- αν δεν θέλει το κράτος να κηρύξει στάση πληρωμών. Για να έχουμε μια σύγκριση με τα υπόλοιπα PIIGS, προσωνύμιο που υποτιμητικά έδωσε ένα μέρος των διεθνών μίντια στις χώρες του ευρωπαϊκού νότου, το χρέος της Πορτογαλίας είναι 76,8% του ΑΕΠ, της Ισπανίας 53,2% του ΑΕΠ, η οποία όμως ήδη παίρνει μέτρα λόγω υψηλού ελλείμματος 11,2% του ΑΕΠ, και Ιταλία 115,8% του ΑΕΠ, αλλά με μεγάλη παραγωγική βάση.
Το τεράστιο δημόσιο έλλειμμα και χρέος, και η συνεχώς μειούμενη ανταγωνιστικότητα, που υποδηλώνει αδύνατη οικονομία για ανάπτυξη κι άρα καθήλωση ή μείωση του ΑΕΠ, είναι ένα εκρηκτικό μίγμα που οφείλεται κατά βάση στην ελληνική παθογένεια, και δευτερευόντως στην παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση, η οποία ανέδειξε την από μακρού σοβούσα κρίση.
Το μαγείρεμα των στατιστικών στοιχείων ή αλλιώς η δημιουργική λογιστική, την μια φορά με τον Γ. Αλογοσκούφη που έβαλε στον λογαριασμό, όπως είπε, και τις αμυντικές δαπάνες, που η προηγούμενη κυβέρνηση Σημίτη εξαιρούσε, και την δεύτερη φορά πριν πέντε μήνες με τον Γ. Παπακωσταντίνου, που έβαλε και τα ελλείμματα των νοσοκομείων, σωστά, και επί πλέον αναγκαστικά τα ελλείμματα μιας άνευ προηγουμένου δημόσιας σπατάλης της τελευταίας 5ετίας, που ανέβασαν στο διπλάσιο από το προβλεπόμενο από την προηγούμενη κυβέρνηση έλλειμμα, προκάλεσαν την οργή και την αγανάκτηση κατ’ αρχήν των ιθυνόντων της Επιτροπής της Ε.Ε.
Οι Βρυξέλλες έφεραν το θέμα στην δημοσιότητα καταγγέλλοντας την Ελλάδα ότι δίνει πλαστά στοιχεία και τους Έλληνες πολιτικούς ως απατεώνες. Από εκεί άρχισε το θέμα.
Η στάση της ΕΕ-Γερμανίας
Οι Ευρωπαίοι κατάλαβαν ότι τους κοροϊδεύουνε. Κι οργίστηκαν. Ας θυμηθούμε την δήλωση του πρωθυπουργού του Λουξεμβούργου και προέδρου του EYROGROUP κ. Ζαν Κλώντ Γιουγκέρ, ότι «το πάρτι τελείωσε». Την Ε.Ε. δεν την νοιάζει καθόλου αν η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ ή της Ν.Δ προσπάθησε να τους παραπλανήσει με ψεύτικα στοιχεία. Η Επιτροπή βλέπει την ελληνική διοίκηση ως ενιαία. Παραμένει πάντως, αν και δεν είναι του παρόντος, το υπαρκτό πολιτικό θέμα της μη οικονομικής σύγκλισης λόγω του ευρώ, όπως και οι συνεχείς πιέσεις προς την Ελλάδα για αγορές εξοπλιστικών προγραμμάτων, που πρέπει κάποια στιγμή να συζητηθούν.
Η εικόνα αυτή πέρασε εν συνεχεία στον ευρωπαϊκό τύπο, τον αγγλοσαξωνικό, που χάρηκε και δεν έχασε την ευκαιρία να επιτεθεί στο ευρώ εντοπίζοντας έναν αδύνατο κρίκο, και τον λαϊκίστικο γερμανικό τύπο, που παρουσίασε τους Έλληνες να διασκεδάζουν με τα χρήματα των Γερμανών, όταν αυτοί από την εποχή του Σμίτ έχουν να δουν αυξήσεις. Αυτή η χειροβομβίδα παραδόθηκε στα χέρια της κ. Μέρκελ, η οποία θα εκκαλείτο να φέρει το μεγαλύτερο βάρος μιας ενδεχόμενης βοήθειας. Αλλά αντί να χειριστεί θέμα υπεύθυνα κοιτάζοντας προς την Ευρώπη, το είδε εθνικιστικά και μικροκομματικά, πράγμα για το οποίο επικρίθηκε αργότερα, ενώ έχασε εν τέλει και τις εκλογές στην Ρηνανία-Βετσφαλία για τις οποίες νόμιζε ότι θα κέρδισε, αν καθυστερούσε την λήψη αποφάσεων. Οπωσδήποτε έπαιξε έναν αρνητικό ρόλο η ακραία συμπεριφορά του εταίρου της στον κυβερνητικό συνασπισμό αρχηγού του κόμματος των Ελεύθερων Δημοκρατών Γκουίντο Βέστερβελε, αλλά και ο ακραίος ανθελληνικός λαϊκισμός του γερμανικού λαϊκού τύπου με κορύφωση το εξώφυλλο του γερμανικού Focus. Η καθυστέρηση αποφάσεων και οι συνεχείς δηλώσεις για τους κακούς Έλληνες, οδήγησαν στον εντοπισμό του προβλήματος από τους επιθετικούς κερδοσκοπικούς κύκλους.
Δεν βοήθησε επίσης και η συνεχής επανάληψη στο εξωτερικό δηλώσεων για το πόσο μεγάλη ήταν η διαφθορά και η κακοδιοίκηση στην Ελλάδα, που τώρα θα διορθωθεί, χωρίς να υλοποιούνται μέτρα. Υπήρχε ένα δισταγμός, ένας φόβος στην νέα κυβέρνηση για στο πώς θα αντιδρούσε ο κόσμος στα αυστηρά μέτρα που ζητούσαν πλέον οι ευρωπαίοι, και σε σχέση μάλιστα με τις προεκλογικές υποσχέσεις, που αύξησε την αμηχανία της κυβέρνησης.
Από εκεί και πέρα με την Ελλάδα πρώτο θέμα στα διεθνή μέσα με επικριτικά σχόλια και δυσοίωνες εκτιμήσεις μέχρι την αύξηση των spreads των ελληνικών ομολόγων με τα αλλεπάλληλα κύματα των επιθέσεων των αγορών και το πανικό των στοιχημάτων των κερδοσκόπων πάνω στην ελληνική χρεοκοπία των CDS(ασφάλιστρων κινδύνου), η απόσταση ήταν μηδενική.
Οι ύαινες της κερδοσκοπίας τύπου Σόρος και Μπόλσον, που παίζουν με την δυστυχία ολόκληρων χωρών κι ας μην έχουν επενδύσει ομόλογα, ανέβαζαν καθημερινά την επιθετικότητά τους γυρεύοντας αίμα και χίμηξαν επάνω στο υποψήφιο θύμα τους για να το αποτελειώσουν με τα όργανά τους στον αγγλοσαξωνικό τύπο και τους Οίκους Αξιολόγησης, (Fitch, Moody’s, Goldman Sachs).
Αλλά ο φόβος ενός δημοσιονομικού ντόμινο, που θα ξεκινούσε από την Ελλάδα θα παρέσυρε όχι μόνον την Ευρώπη και το ευρώ, αλλά θα επεκτεινόταν και σε άλλες χώρες του πλανήτη (οι περισσότερες χώρες έχουν μεγάλο χρέος και ελλείμματα, συμπεριλαμβανομένων Αγγλίας και ΗΠΑ, οι οποίες επιπροσθέτως δεν θέλουν ανατίμηση του δολαρίου, για τον λόγο ότι θα μείωνε τις εξαγωγές τους σε μια κρίσιμη στιγμή ανάκαμψης) κατά το πρότυπο της “Lehman Brothers”, (ο Πρόεδρος Ομπάμα έδειξε προσωπικά την ανησυχία του για τις ελληνικές εξελίξεις οδήγησε τελικά στην συμφωνία του Βερολίνου μεταξύ των τριών εταίρων(ΔΝΤ, Κομισιόν και ΕΚΤ), που καθόρισε στην ουσία τα μέτρα που θα απαιτούνταν για την χορήγηση βοήθειας προς την Ελλάδα…
(Παρένθεση: Η απόφαση του Ecofin της Κυριακής της 9ης Μαίου, ύστερα από τη Σύνοδο Κορυφής της Ε.Ε. της 7ης Μαίου του 2010, για την δημιουργία μηχανισμού στήριξης ύψους €760 δίσ., από τα οποία τα €250 δισ. θα προέλθουν από το Δ.Ν.Τ, αλλάζει το διεθνές οικονομικό περιβάλλον, ανακόπτει τις επιθέσεις των κερδοσκόπων στα ομόλογα της ευρωζώνης, ενισχύει το ευρώ και διορθώνει τα χρηματιστήρια προς τα πάνω. Είχαν προηγηθεί τηλεφωνικές επαφές Σαρκοζί-Μέργελ-Ομπάμα, ο οποίος προέτρεψε την άμεση λήψη μέτρων, φοβούμενος εξάπλωση της κρίσης και στις ΗΠΑ, σε μια περίοδο που επιδιώκει νομοθετικά ρύθμιση και επιβολή κανόνων στην λειτουργία των αγορών.
Η πολιτική ηγείται και αναλαμβάνει την πρωτοβουλία έναντι των αγορών; Θα δούμε. Πάντως φαίνεται ότι ανοίγει μια πόρτα για την οικονομική διακυβέρνηση της Ε.Ε. Η δημιουργία του μηχανισμού δεν σημαίνει ότι θα ατονήσουν τα μέτρα της δημοσιομικής προσαρμογής, όπως αμέσως έσπευσαν να θεωρήσουν στην Ελλάδα. Το αντίθετο. Οι χώρες της Ε.Ε. θα πρέπει να λάβουν αυστηρά μέτρα ώστε να μην φτάσουν στο σημείο της Ελλάδας. Ήδη ανακοινώηκαν τέτοια μέτρα από Πορτογαλία - Ισπανία)
Τα μέτρα του τελικού Προγράμματος Σταθερότητας και Ανάπτυξης που ανακοινώθηκαν την 3η Μαΐου, ύστερα από την επιμονή της τρόικα, είναι πράγματι οδυνηρά, τραγικά, επί δικαίων και αδίκων, όπως αναγνώρισε και ο πρωθυπουργός, για την μεγάλη μάζα του ελληνικού λαού, την μεσαία τάξη, τα πλατειά λαικά στρώματα, τους μικροσυνταξιούχους και τους μικρομισθωτούς, ενώ οι μικροί της αγοράς θα δυσκολευτούν ακόμα περισσότερο. Είναι ένας συνδυασμός δραματικής μείωσης των δαπανών για μισθούς και επιδόματα στο Δημόσιο και αύξησης των εμμέσων και των άμεσων φόρων.
Η Γερμανίδα καγκελάριος ήταν εκείνη που επέμενε στην συμμετοχή του ΔΝΤ, που θα εξασφάλιζε, όπως δήλωσε, ένα θετικό αποτέλεσμα, λόγω της τεχνικής του γνώσης, πέρα από τις διαβεβαιώσεις και τους όρκους της Ελληνικής κυβέρνησης. Αλλά η αναγγελία της συμμετοχής του προκάλεσε ρίγος, λόγω της κακής φήμης που έχει στην ελληνική κοινή γνώμη το Ταμείο, στο οποίο σημειωτέον συμμετέχει και η Ελλάδα, από την αποτυχία του σε πολλές χώρες, όπου τις καταβαράθρωσε στην ύφεση και στην ανεργία. Οι γαλατικές δηλώσεις του διοικητή του Ταμείου, πρώην υπουργού Οικονομίας του Ζοσπέν, του Ντομινίκ Στρός Καν, που έχει φιλοδοξίες για την γαλλική Προεδρία και ενδιαφέρεται για την καλή του εικόνα, δεν μπόρεσαν να καθησυχάσουν βέβαια την κοινή γνώμη. Αλλά θα πρέπει κανείς να ζυγίσει από την άλλη πλευρά την χρεοκοπία και την στάση πληρωμών.
Πέρα από τον Δημόσιο τομέα θα επιβαρυνθεί και ο ιδιωτικός τομέας, με την αναμενόμενη αναγκαστική άνοδο της ανεργίας, την πίεση πάνω στους μισθούς και τα ημερομίσθια σε περίοδο ταυτόχρονης ύφεσης και πληθωρισμού, με συνέπεια να επιβαρυνθούν τα ήδη μειωμένα εισοδήματα. Αλλά και οι κερδοφόρες επιχειρήσεις θα δώσουν νέα έκτακτη εισφορά €1,3 δισ. και άλλα €1,8 δισ. από την φορολογία εισοδήματος, γεγονός θετικό.
Τα ασφαλιστικά ταμεία είναι άδεια, όπως δήλωσε ο αρμόδιος υπουργός, και η επώδυνη ανασύνταξη του ασφαλιστικού συστήματος, που θα επιχειρηθεί τώρα, με επιμήκυνση του μέσου χρόνου για την σύνταξη, την εξίσωση των ορίων ανδρών-γυναικών, την ενοποίηση των ταμείων (το κόστος της μισθοδοσίας του ασφαλιστικού συστήματος ανέρχεται στα €20 εκατ., -όταν στην Φιλανδία είναι μόλις €1εκατ. και ένα ταμείο- λόγω έλλειψης μηχανοργάνωσης, πλήθους ταμείων, κακοδιοίκησης κλπ), μηδενισμό των συντάξεων των πρόωρων αδικαιολόγητων συντάξεων ή των πλαστών συντάξεων, την μεγάλη εισφοροδιαφυγή κ.τ.λ, θα έπρεπε να είχε πραγματοποιηθεί τουλάχιστον πριν μία 15ετία.
Η ελληνική πλευρά δεν μπορούσε τελικά να το αποφύγει κάτω από την ασφυκτική πίεση των αγορών και την πραγματικότητα της ελληνικής οικονομίας. Από το άλλο μέρος η γενναία και πρωτοφανής δημοσιονομική υποστήριξη των €110 δισ., που ήδη έχει εξαγγελθεί και που μπορεί να αυξηθούν(από τα οποία €10 για τις τράπεζες), εκ μέρους της τρόικα, δίνει μια πραγματική λύση στο πρόβλημα, καθώς σε βάθος χρόνου μιας τριετίας, ίσως και περισσότερο, επιτρέπει στην ελληνική κυβέρνηση, που θα πρέπει να επιδείξει μια μεγαλύτερη ικανότητα, το πολιτικό σύστημα, αν δεν έχει πλήρως παραφρονήσει, και τις παραγωγικές τάξεις της χώρας στο βαθμό που δεν έχουν διαβρωθεί εντελώς από τον παρασιτισμό και την συναλλαγή, να εργαστούν σοβαρά και υπεύθυνα και να προχωρήσουν στην ανασυγκρότηση της χώρας.
Το συμπέρασμα είναι ότι ο αφρός μεγάλων έως υπέρογκων παρασιτικών εισοδημάτων θα μαζευτεί, κι αυτοί που τα κατείχαν θα αναγκασθούν να εγκαταλείψουν την πολυτελή ευμάρεια, που στηρίχθηκε στα δανεικά και στα κονδύλια των τεράστιων αλλεπάλληλων πακέτων της Ε.Ε. Κι ορισμένοι μάλιστα προνομιούχοι του Δημόσιου και ευρύτερου Δημόσιου και του πολιτικού συστήματος, όσοι ζούσαν από την σπατάλη του κράτους θα αναγκαστούν να εγκαταλείψουν την επίδειξη νεοπλουτισμού και χλιδής, τα μυθικά τζιπ, τις απαστράπτουσες λιμουζίνες, τις βίλες με τις πισίνες και τα πολυτελή ταξίδια στο γνωστό νησί του Αιγαίου, συμπεριλαμβανομένου του συστήματος των μίντια, που ήταν ο κανόνας της ζωής τους, και ίσως τους κακοφανεί και θα βγουν στις εκπομπές τους στα κανάλια κι άλλοι στους δρόμους, στο όνομα αυτών που πράγματι αδικούνται, ενώ στην πραγματικότητα για τον εαυτό τους ενδιαφέρονται.
Αλλά όπως συμβαίνει πολλές φορές, μαζί με τα ξερά καίγονται και τα χλωρά. Και εδώ είναι το πρόβλημα. Γιατί οι περικοπές στα πολύ μικρά εισοδήματα και συντάξεις δεν δικαιολογούνται και θα έπρεπε να είχε ευρεθεί ένας άλλος συσχετισμός με περισσότερες περικοπές από την σπατάλη του δημοσίου, για τον επί πλέον λόγο ότι τον αυξημένο ΦΠΑ κατά τέσσερες μονάδες θα τον πληρώσει στα σούπερ μάρκετ ο μικροσυνταξιούχος και ο μικρομισθωτός, που δεν προκάλεσαν την κατάσταση της κρίσης κι είναι οι τελευταίοι που ευθύνονται. Καθώς ο πληθωρισμός δεν μειώνεται, το αποτέλεσμα θα είναι ακόμα χειρότερο.
Τα μέτρα είναι όντως οδυνηρά, κι αν δεν συνοδεύονται από εγγυήσεις για την σύλληψη των εισοδημάτων αυτών που συστηματικά φοροδιαφεύγουν, με συγκεκριμένα δημοσιοποιημένα στοιχεία και ποινές, όπου υπάρχουν αδικήματα, καθώς και την πραγματική τιμωρία εκείνων, που διασπάθισαν το δημόσιο χρήμα ή απόκτησαν προσωπικά χρηματικά οφέλη από δημόσιες θέσεις, δεν θα αποκατασταθεί το αίσθημα και η πράξη του δικαίου, βασικό στοιχείο μιας δημοκρατικής διακυβέρνησης. Παράλληλα μια τέτοια πρακτική δεν θα δώσει τις εγγυήσεις ότι δεν θα επαναληφθούν τα ίδια σφάλματα και δεν θα καλλιεργηθούν οι ίδιες πλάνες στο μέλλον.
Η κατάργηση της βουλευτικής ασυλίας για ποινικά αδικήματα και η κατάργηση του νόμου περί ευθύνης υπουργών, ένα πραγματικό πόθεν έσχες, καθώς κι ο περιορισμός της χλιδής της Βουλής, που προκαλεί, θα είναι τα πρώτα μέτρα που θα δείξουν αλλαγή πορείας και τα έχει ανάγκη ο κόσμος για να ελπίζει.
Στην «Θεωρία της Δικαιοσύνης», ο Τζών Ρώλς, ο πλέον αναγνωρισμένος πολιτικός φιλόσοφος σήμερα στον Δυτικό κόσμο, αναφέρεται ακριβώς στον συνδυασμό της ελευθερίας με την δικαιοσύνη στους θεσμούς της Δυτικής Δημοκρατίας, ως την προϋπόθεση μιας βιώσιμης κοινωνίας, θέλοντας να κλείσει τις πληγές που ανοίγει ο άκρατος φιλελεύθερος καπιταλισμός και η ασύδοτη ελευθερία των αγορών.
Την αντίληψη της δικαιοσύνης και της Δίκης ως την δύναμη που συνέχει την Πόλιν, έχουν συνεισφέρει στην παγκόσμια σκέψη και οι φιλόσοφοι Κώστας Παπαϊωάννου και Κορνήλιος Καστοριάδης, ο τελευταίος εμμένοντας στο παράδειγμα ή σπέρμα της αρχαίας Αθηναϊκής Δημοκρατίας, ως άμεσης Δημοκρατίας, στα σύγχρονα δημοκρατικά πολιτεύματα.
Το τεράστιο κράτος
Αξίζει, όμως, να εστιάσουμε την προσοχή μας στην δομή και τους στόχους του προγράμματος, από την άποψη αν θα έχει τα αναμενόμενα αποτελέσματα, επιβάλλοντας κάποια τάξη στο χάος και περιορίζοντας την εντροπία του συστήματος κι αν θα αποκαθιστά την Δικαιοσύνη και θα ανταμειφθούν οι θυσίες του ελληνικού λαού, ή θα είναι τελικά μια τρύπα στο νερό.
Το πρώτο είναι να μειωθεί το έλλειμμα, μέσω του περιορισμού του τεράστιου, υπερτροφικού, υδροκεφαλικού και εντελώς αναποτελεσματικού κράτους, που στελεχώθηκε αναξιολογικά, και η αύξηση των εσόδων, δημιουργώντας στο βάθος της τετραετίας πρωτογενή πλεονάσματα, γιατί μόνο έτσι θα αρχίσει να μειώνεται το Δημόσιο χρέος.
Η γενναία περικοπή του Δημόσιου τομέα, των δαπανών και της σπατάλης, που θα το επαναφέρει στα φυσιολογικά επίπεδα για μια αναπτυγμένη και ευρωπαϊκή χώρα, πρέπει να συνδυασθεί με την σύλληψη της τεράστιας έκτασης φοροδιαφυγής και της εισφοροδιαφυγής, δηλαδή την πάταξη της μαύρης οικονομίας, που ανέρχεται στην Ελλάδα στο 30% και παραπάνω, τριπλάσια ή τετραπλάσια από χώρες της Ευρώπης.
Αλλά ας δούμε για λίγο ποιο είναι αυτό τα χάος, που πρέπει να μπει σε τάξη. Σήμερα στο σύνολο των δαπανών του Προυπολογισμού, το 70% πάει για μισθούς και συντάξεις, και το υπόλοιπο πρέπει να εξυπηρετήσει στρατιωτικές δαπάνες, την αναχρηματοδότηση του Δημόσιου χρέους και όλα τα υπόλοιπα. Σ’ αυτές τις συνθήκες ο δανεισμός είναι αναγκαστικά απαραίτητος κάθε χρόνο για να λειτουργήσει η οικονομία και η κοινωνία, φέτος στο ύψος των €55 δισ., με αντίστοιχη αύξηση του χρέους κι ανάλογα με τις λήξεις των προηγούμενων ομολόγων, διογκώνοντας το, αν δεν περιορισθεί το κράτος, στο οποίο επικρατεί κατά κοινή ομολογία το χάος.
Ως αστείο πλέον λέγεται στον τύπο και τα κανάλια ότι η ελληνική Διοίκηση αγνοεί πόσους δημόσιους υπαλλήλους έχει, ποιοι είναι ακριβώς οι μισθοί και η έκτασής τους, ποια είναι τα επιδόματα και γιατί δίνονται, ενώ στις ΔΕΚΟ και στους ΟΤΑ όλοι ομολογούν ότι επικρατεί ένα χάος με όξυνση του φαινομένου της διαφθοράς. Το υπουργείο Εσωτερικών παρουσίασε μετά από μήνες ερευνών ένα νούμερο γύρω στους 850 χιλιάδες υπαλλήλους που μισθοδοτεί, αλλά αν προσθέσει κανείς αφανείς θύλακες, τις ΔΕΚΟ, όλον τον ευρύτερο Δημόσιο Τομέα, , τους ΟΤΑ κλπ, - το δημόσιο τελικά πληρώνει τα δάνειά τους, μέσω των εγγυήσεών του-, το τελικό νούμερο μπορεί να ξεπερνάει το ένα εκατ., αριθμό τριπλάσιο ανάλογα με το πληθυσμό από εκείνο του μέσου όρου της Ε.Ε.
Μόνο στον ΟΣΕ, που το έλλειμμα ανέρχεται στα €9-10 δισ., υπολογίζεται ένας πλεονάζον αριθμός 2.000 εργαζομένων. Αγνοείται επίσης πόσοι οργανισμοί υπάρχουν και για ποιο λόγο και πόσους υπαλλήλους απασχολούν. Ξέρουμε για παράδειγμα ότι υπάρχει ακόμα Οργανισμός Αποξήρανσης της Λίμνης Κωπαίδας, που χρηματοδοτούνταν κανονικά, ενώ περιμένουμε από τον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης όλον τον πίνακα των Δημοσίων Οργανισμών, πράγμα προφανώς δύσκολο μετά από πρακτική τόσων πολλών 10ετιών. Μόλις την προηγούμενη εβδομάδα ο υπουργός Πολιτισμού κατήργησε ένα Ίδρυμα Θεάτρου και Χορού, που κόστιζε 6 εκατ. € για να μοιράζει 20 εκατ. € επιδοτήσεις στα θέατρα, λες και δεν μπορούσαν να το κάνουν δύο υπάλληλοι του υπουργείου της αντίστοιχης διεύθυνσης. Το πελατειακό σύστημα έφτασε σε σημείο να νομοθετεί την χορήγηση συντάξεων σε πλήθος εργαζομένων στο άνθος της ηλικίας τους τω 43-45 ετών επιβαρύνοντας δυσβάσταχτα τα συνταξιοδοτικά ταμεία, που επί πλέον έχουν υποστεί άγρια εκμετάλλευση των αποθεματικών τους.
Γενικά το ελληνικό Δημόσιο εχθρεύεται την ηλεκτρονική διακυβέρνηση, μολονότι μιλάει συνέχεια γι’ αυτό, και λόγω ανικανότητας, εκπαίδευσης και ραστώνης, αλλά, εικάζει κανείς ευλόγως, και λόγω της επιθυμίας του πολιτικού προσωπικού να έχει τη δυνατότητα να αυξάνει νομότυπα τις οργανικές θέσεις για την εξυπηρέτηση με προσλήψεις της πελατείας του. Οι εφορίες είναι ένας μηχανισμός προσπορισμού μαύρου χρήματος των υπαλλήλων παρά είσπραξης των φορολογικών εσόδων και πάταξης της φοροδιαφυγής. Πρόσφατα ανακοινώθηκε ότι από τις 17 εφορίες της περιοχής των Αθηνών μόνο οι 3 έπιασαν τους στόχους τους. Η εμπειρία των περισσότερων πολιτών για τις πολεοδομίες είναι οδυνηρή κι αν κανείς δεν καταβάλλει το αντίτιμο, στις περισσότερες περιπτώσεις δεν μπορεί να περιμένει εξυπηρέτηση. Το ίδιο συμβαίνει και στα Δημόσια νοσοκομεία, όπου το φακελάκι κυριαρχεί, ο οποίος είναι ο κατ’ εξοχήν προνομιακός χώρος της διαφθοράς με την αδιαφάνεια των προμηθειών, την τεράστια αδικαιολόγητη συνταγογραφία και τις ακριβές τιμές στα φάρμακα.
Αλλά ο βασιλιάς της διαφθοράς είναι τα δημόσια έργα και τα εξοπλιστικά προγράμματα από τα οποία βγαίνουν και οι μεγάλες μίζες. Μέχρι πρόσφατα ήταν και ο ΟΤΕ με την Ολυμπιακή, που η αποκρατικοποίησή τους κόστισε κοντά στο ένα δισ. ευρώ, αν υπολογισθεί το ύψος της εθελουσίας εξόδου, μαζί και με τον ΟΛΠ.
Απέναντι σ’ αυτό το σκληρό, απάνθρωπο, γραφειοκρατικό τέρας-κράτος ο πολίτης αναγκάζεται να γίνει συνεργός στη διαφθορά και να καταφύγει στον βουλευτή και στον υπουργό, ισχυροποιώντας το πελατειακό σύστημα. Για να δει κανείς τη δύναμη του παρελθόντος πάνω στο παρών χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ένα προ ημερών μέτρο, μέσα στην κορύφωση της κρίσης, του Προέδρου της Βουλής. Έκοψε ένα κονδύλι € 5.000 για κάθε βουλευτή για καινούργιο ηλεκτρονικό εξοπλισμό των γραφείων τους, κομπιούτερ κλπ., συνολικά 1,5 εκατ.., - κι ας δεχτούμε ότι ήταν για τους πρωτοεκλεγόμενους βουλευτές- κι ενώ όλη η δημόσια συζήτηση γινόταν για το κόψιμο του 13ου και 14ου μισθού, υπήρξε πεισματική επιμονή να παραμείνει ο 15ος και ο 16ος μισθός των υπαλλήλων της Βουλής, μετονομάζοντάς τους τελικά σε επιδόματα, που φορολογούνται με 10%.!
Η κυβέρνηση πρέπει με μεγαλύτερη προσοχή ως σύνολο, να βλέπει τις πράξεις της, κι όχι ως επί μέρους βιλαέτια, συνεχίζοντας αυτήν την ανόητη και ιδιοτελή συμπεριφορά, όταν όλα τα βλέμματα είναι στραμμένα πάνω της.
Δεν συνεχίζουμε άλλο την απαρίθμηση κι άλλων περιπτώσεων με τα ίδια πάνω κάτω χαρακτηριστικά, γιατί θα γινόμασταν πλέον κουραστικοί. Μία τελευταία παρατήρηση μόνο: Η εξαιρετική ανικανότητα της διοίκησης μιας ολόκληρης 35ετίας, μέσα από την εναλλαγή των ανεύθυνων πολιτικών κομματικών υπεύθυνων, να μην σκέφτεται και να μην εργάζεται, να μην αντιμετωπίζουν και να λύνουν προβλήματα, έχει την εξήγησή της. Προφανώς γιατί δεν ενδιαφέρονται για τον άλλον, τον διπλανό, ούτε για την κοινωνία. Προφανώς γιατί δεν τους νοιάζει τίποτα άλλο, πέρα από την ικανοποίηση των εγωιστικών τους συμφερόντων, μολονότι κραυγάζει για το αντίθετο. Κι αυτό είναι ένδειξη άκρως παρακμιακή κι ανήθικη.!
Η ανάπτυξη
Πέρα από τα μέτρα περιορισμού των δαπανών του κράτους και της αύξησης των φορολογικών εσόδων, εξ ίσου απαραίτητη με τα δημοσιονομικά, είναι η έξοδος από την ύφεση με αναπτυξιακές πολιτικές δοκιμασμένες από τα ευρωπαϊκά κράτη. Το χρέος υπολογίζεται ως ποσοστό επί του ΑΕΠ. Αν το ΑΕΠ μειώνεται, ο λόγος χρέους/ΑΕΠ θα μεγαλώνει, παρουσιάζοντας επιδείνωση.
Απαραίτητη, λοιπόν, επιδίωξη είναι η αύξηση του ΑΕΠ, (του παραγόμενου πλούτου), ώστε να υπάρξει μια δυναμική σταθερής αποκλιμάκωσης του λόγου χρέους/ΑΕΠ. Πρόκειται για τα διαρθρωτικά μέτρα, όπως λέγονται, που βγαίνουν από την παγκόσμια πείρα και που κατευθύνονται στην δημιουργία εκείνων των συνθηκών ανοίγοντας τον δρόμο για τις επενδύσεις.
- α) Το πρώτο και μεγαλύτερο αναπτυξιακό μέτρο, είναι η πάταξη της διαφθοράς, στην οικονομική διάστασή της, πέρα από την ηθική της πλευρά. Υπολογίζεται ότι η διαφθορά φτάνει το 10% του ΑΕΠ.! Η έννοιά της συμπλέκεται με εκείνη της παραοικονομίας, αλλά δεν ταυτίζεται. Αν το Δημόσιο πχ εισπράττει μίζες( πολιτικό προσωπικό, ανώτεροι υπάλληλοι) για να ευνοήσει την μία εταιρεία έναντι της άλλης, σε μεγαλύτερη μάλιστα τιμή για χειρότερο προϊόν, τότε έχουμε διαφθορά και μάλιστα στην πιο αποκρουστική της μορφή, με οικονομική ζημιά του δημοσίου. Πολλές από τις μεγαλύτερες εταιρείες στην Ελλάδα ζουν μ’ αυτόν τον τρόπο, ως παράσιτα πάνω στο παχύδερμο κράτος, πολλές φορές ως μεσάζοντες ξένων εταιρειών. Αυτές οι εταιρείες δεν παράγουν πλούτο στην Ελλάδα. Αντίθετα αυξάνουν το έλλειμμα στο Ισοζύγιο Πληρωμών. Πλούτος στην Ελλάδα δεν μπορεί να παραχθεί μ’ αυτές τις μεταπρατικές εταιρίες.
- β)Το χτύπημα των καρτέλ, που κρατάνε ψηλά τον πληθωρισμό εν μέσω κρίσης, με την αποκατάσταση του ανταγωνισμού στην αγορά και το άνοιγμά της, ώστε να πέσουν οι τιμές, οι οποίες απαράδεκτα παραμένουν στο 3% περίπου πάνω από τα επίπεδα της Ε.Ε. Σωρευτικά είναι ένας βασικός λόγος, που μειώνεται η ανταγωνιστικότητα κι όχι τόσο το ύψος των ημερομισθίων και των μισθών στον ιδιωτικό τομέα.
- γ) Συναφές τα παραπάνω είναι το άνοιγμα των κλειστών επαγγελμάτων, ισχυρών συντεχνιακών ομάδων. Το πιο ακραίο είναι των φορτηγών δημόσιας χρήσης. Υπολογίζεται ότι το κόστος μεταφορών Θεσ/νίκη-Αθήνα είναι κατά 25% ακριβότερο από ό,τι Θεσ/νίκη-Ντίσελντορφ. Οι άδειες δόθηκαν το 1990 κι έκτοτε παραμένουν οι ίδιες. Το αυξημένο μεταφορικό κόστος μετακυλύετε στα αγαθά αυξάνοντας τις τιμές του στα σούπερ-Μάρκετ.
- δ) Η καλύτερη αξιοποίηση των κονδυλίων του ΕΣΠΑ. Πρόσφατα ο αρμόδιος κοινοτικός υπεύθυνος άσκησε κριτική για αδικαιολόγητες καθυστερήσεις στην άντληση των κονδυλίων ύψους πάνω από € 20 δισ., σε μια περίοδο με οξυμένα προβλήματα ανεργίας.
- ε) Αλλά το κύριο είναι νέες άμεσες επενδύσεις με σύγχρονη διοίκηση και υψηλή τεχνολογία. Εδώ τα πράγματα είναι δύσκολα. Το μένος, όμως, αυτού του υπέρογκου διεφθαρμένου κράτους στρέφεται με τρόπο φαινομενικά παράλογο, κυρίως κατά των επενδύσεων ελληνικών και ξένων, αλλά έχει τους λόγους του. Ένα επενδυτικό πρόγραμμα χρειάζεται 20 τουλάχιστον στάσεων προκειμένου να εγκριθεί. Και σε κάθε στάση ο επενδυτής πρέπει να πληρώσει το αντίτιμο στην διαφθορά.
Πνευματική και ηθική παρακμή
Η οικονομία μιας χώρας εξελίσσεται και πραγματοποιείται μέσα σ’ ένα πολιτικό και κοινωνικό περιβάλλον, όπου η βούληση των ανθρώπων δρα, όχι μόνο με τη λογική, αλλά και από τα πάθη τους και την ηθική τους στάση. Τις περισσότερες φορές οι αποφάσεις εξαιρούν τη λογική και παίρνουν δραματικό χαρακτήρα. Ο Καστοριάδης θα το ονόμαζε φαντασιακό. Ένα μη χαοτικό μείγμα αυτών των στοιχείων είναι απαραίτητο για την συνοχή μιας ευνομούμενης κοινωνίας. Η θέση του τι προηγείται, το πολιτικό ή το οικονομικό, είναι ένα καίριο ερώτημα, ζωντανό και ανοιχτό ερώτημα. Θα λέγαμε μαλώνουν μεταξύ τους, αντιμάχονται, αλλά κάποια στιγμή έρχεται η ώρα της κρίσης. Είτε στη γέννηση, είτε στην παρακμή, επικρατούν τα πολιτικά και ηθικά κριτήρια.
Ο Μακιαβέλι σε ένα μικρό δοκίμιό του για την «Εικόνα των Γερμανικών πραγμάτων» εξηγεί γιατί οι γερμανικές πολιτείες είναι πλούσιες. Ο λόγος, λέει, είναι ότι ο κάθε ιδιώτης, ανάλογα με την κοινωνική του θέση, ζει με ορισμένα όρια, δεν ντύνεται στα χρυσά, ούτε χτίζει μεγάλα αρχοντικά με ακριβές επιπλώσεις, και κανένας δεν σκέφτεται τι του λείπει, παρά μόνον τι ανάγκες έχει, με συνέπεια να μην βγαίνει χρήμα, αλλά αδιάκοπα να μπαίνει, από τις πωλήσεις προϊόντων τους σ’ όλη την Ιταλία, τα οποία έχουν περισσότερη δουλειά με το χέρι παρά από πρώτη ύλη, δηλαδή περισσότερη προστιθέμενη αξία, παρά κόστος για εισαγόμενη πρώτη ύλη. Δεν δυσκολεύεται να δει κανείς πίσω απ’ αυτά τον προτεσταντισμό και την επίδρασή του στην οικονομία, έναν δηλαδή ηθικο-πολιτικό και θρησκευτικό λόγο-αίτιο.
Στον «Κατά Φιλίππου Γ΄», ο Δημοσθένης περιγράφει μ’ αυτά τα λόγια την διαφθορά και την παρακμή της Πόλεως: «Στις ημέρες μας όλα αυτά(εννοεί τις αξίες και τις παραδόσεις για την ευνομία της πόλεως), έχουν πουληθεί όπως στην αγορά∙ κι αντί γι’ αυτά έχουν εισαχθεί όλα εκείνα που κατέστρεψαν και διέφθειραν την Ελλάδα. Ποια είναι αυτά; Η ζήλεια για κείνον που πήρε χρήματα. Το γέλιο(ως επιβράβευση) για όποιον ομολογήσει ότι δωροδοκήθηκε. Την απαλλαγή (συγνώμη) για εκείνους, που θα αποδειχθούν ότι είναι ένοχοι. Το μίσος για εκείνους που τους επιτιμούν, κι όλα όσα συνεπάγεται η δωροδοκία». 39, 124-129. Κι όμως η πόλις ήταν πολύ πλουσιότερη από την αποχή των Μαραθωνομάχων, σημειώνει. Η παρακμή προήλθε από αυτό που προανέφερε. Τον ηθικό παράγοντα, αυτόν που επέτρεψε την γενίκευση της δωροδοκίας, του χρηματισμού και της διάλυσης.
Μήπως αυτή δεν είναι η νοοτροπία, που έχει επικρατήσει σήμερα στην Ελλάδα; Τι άλλο είναι η διαφθορά; Τι άλλο είναι από την εισαγωγή στην χώρα των ακραίας μορφής προϊόντων που εξαίρουν την βία, το κακό, τη ληστεία, την καταστροφή και τον θάνατο.
Ο Σεφέρης παλιότερα τα είχε πει. Ή θα πάρουμε από τη Δύση τον θησαυρό που της αφήσαμε να τον φυλάξει, (υπονοώντας μαζί κι αυτόν που χτίστηκε απ’ αυτόν), ή αλλιώς θα εισαχθεί με την πιο χυδαία, την βιομηχανική μορφή τής υποκουλτούρας. Δηλαδή χωρίς τον θώρακα μιας βαθειάς πνευματικής παιδείας, θα είμαστε ευάλωτοι στην εισαγωγή του οποιουδήποτε υποπροϊόντος.
Ο Καστοριάδης από μισόν αιώνα αργότερα, με το ίδιο βλέμμα παρατηρεί σε μιαν από τις τελευταίες συνεντεύξεις του, ότι αυτός ο τόπος, που για 3.000 σχεδόν έζησε χωρίς ουσιώδεις αλλαγές ως περιβάλλον, ως ήθος, μέσα στα τελευταία 20 χρόνια έγινε σμπαράλια! Έφτασε οι κυρίαρχοι μηχανισμοί να περιφρονούν ο,τιδήποτε το πνευματικό και να επιδείχνουν με θράσος την εχθρότητά τους.
Αυτό που έφθειρε την ψυχή και τον χαρακτήρα των Ελλήνων είναι ορατό και αναγνωρίσιμο. Είναι το πολιτικό κόστος των κομμάτων σε συνδυασμό με την πελατειακή τους δομή, όλων, όχι μόνον τα κυβερνητικά, γιατί όλα τα κόμματα συμμετέχουν στην εξουσία κι ας μην είναι στην κυβέρνηση και έχουν και συναλλάσσονται με την πελατεία τους.
Μπρος στο πολιτικό κόστος κάθε κυβέρνηση της μεταπολίτευσης υποχώρησε σε οτιδήποτε θα μπορούσε να πάει την χώρα προς την πλευρά της προόδου ικανοποιώντας οποιαδήποτε επιθυμία μιας ισχυρής συντεχνίας. Πώς να μείνουν έτσι περιθώρια σκέψης και πολιτικής, για πρόνοιες και λήψεις θετικών μέτρων. Όλα υποτάσσονταν στην ψηφοθηρία. Σκοπός ήταν η επανεκλογή κι όλα θυσιάζονται σ’ αυτόν τον σκοπό. Δεν υπήρξε πελατειακό αίτημα που δεν υποστηρίχθηκε με πάθος κι από τα μικρότερα κόμματα.
Η πολιτική αντί να χαράσσει δρόμους προς ένα δημόσιο χώρο της δημιουργίας, υποτάχθηκε στην ικανοποίηση του άμεσου και του επίκαιρου, παραιτούμενη από την ουσία της.
Το πελατειακό σύστημα επιβάλλει την αναξιοκρατία, εχθρεύεται την αξιολόγηση, επιδιώκει μια εξίσωση προς τα κάτω, όχι προς τα πάνω, κολακεύοντας τους πελάτες-ψηφοφόρους. Αυτή η αντίληψη έχει διαλύσει την παιδεία, σ’ όλα τα επίπεδα, την Διοίκηση σ’ όλους τους τομείς. Καταναλώθηκαν τεράστια ποσά σε παροχές και επιδοτήσεις.
Κατά κοινή ομολογία οι πόροι που εισέρρευσαν από την Ευρώπη στην Ελλάδα τα τελευταία 40 χρόνια στην χώρα, και μιλάμε για τεράστια ποσά από την εποχή των ΜΟΠ, κατασπαταλήθηκαν, αφήνοντας πίσω την στάχτη και τα αποκαΐδια των βιομηχανιών και των επιχειρήσεων, τις εισαγωγές στα ύψη και την γενικότερη παιδεία στα βάραθρα..
«Δεν παράγουμε τίποτα πλέον», λένε στα κανάλια οι συνομιλητές. Αλλά αυτό μοιάζει σαν κάτι μαγικό, κάτι το ανεξήγητο. Κι όμως δεν είναι. Υπάρχουν λόγοι και αίτια. Από την μεταπολίτευση ξέρουμε όλοι ότι επικράτησε η ιδεολογία του κράτους, που αποθέωνε τις δυνατότητές του σε σχέση με τον ιδιωτικό τομέα.
Μ’ έναν ασυνείδητο τρόπο το κοτσαμπάσικο κράτος της δεξιάς και το σοσιαλιστικό κράτος της αριστεράς ενώθηκαν σε ένα, κατασκευάζοντας αυτό το θηρίο, που καταβρόχθισε τα πάντα. Η πίεση για όλο και μεγαλύτερο κράτος ασκούσαν όλα τα κόμματα πιστεύοντας ότι βρήκαν την μαγική λύση ενός ψευτοσοσιαλισμού, ενώ στα παρασκήνια κυριαρχούσε το ιδιοτελές και το ψεύδος.
Η καινοτομία, η εφευρετικότητα, η επινόηση, η σκέψη, η υγιής επιχειρηματικότητα ήταν πράγματα ακατανόητα σε μια κορεσμένη από τις ψευτοαπολαύσεις του ευτελούς και σε βαθειά αμεριμνησία κοινωνία, που ζούσε με δανεικά και κοινοτικά κονδύλια.
Παράλληλα οι πολίτες δέχτηκαν μια χωρίς προηγούμενο επίθεση στην ουσία της πολιτιστικής τους ταυτότητας, που επιδίωκε την μετατροπή τους σε καταναλωτές, με μόνο μέλημα το οικονομικό, που τους αποξένωσε από την ουσία τους και απαξίωνε την ουσία τους τις αξίες τους.
Η φθορά της ονομασίας του έλληνα και της αξίας μιας πολιτιστικής της παράδοσης μέσα σε μια γλώσσα 3.000 χρόνων που συνεχώς μιλιόταν και εξελισσόταν μέσα σ’ αυτά τα χρόνια αποξένωνε τον λαό από τις πηγές του.
Αντί του γενικού συμφέροντος κυριάρχησε το εγωιστικό και το ατομικό, εμφανιζόμενο ως συλλογικό και η παγκοσμιοποίηση αφομοιώθηκε με την πιο χυδαία της πλευρά. Μία ανορθολογική στάση σε όλα τα θέματα και μια αντιδυτική υστερία και κατά της Ευρώπης που θύμιζε την εποχή του Μάρκου του Ευγενικού, περνούσε σαν ηλεκτρική εκκένωση, που έδενε ετερόκλητες ομάδες και συναισθήματα.
Ένα βαθύς μηδενισμός προς το υπάρχον, αποθεώνοντας έναν ανύπαρκτο επερχόμενο επίγειο παράδεισο, αποσυντόνιζε πνεύματα, διαθέσεις, συναισθήματα και ωθούσε το σύστημα σ’ όλο και μεγαλύτερη αταξία, αυξάνοντας την εντροπία και γεμίζοντας το κέντρο της Αθήνας με καπνούς, βία και παράνοια.
Δεν ξέρουμε ακόμα προς τα πού πηγαίνει. Αλλά αυτοί που μάχονται να αλλάξουν την πορεία προς μιαν αυτογνωσία μοιάζουν τώρα να αποκτούν θέληση και αυτοπεποίθηση. Κάτι πάει να φανεί. Μπορούμε τώρα πάλι να πάμε στον στίχο του ποιητή πιάνοντας την αρχή: «Εντελώς επάξια, αλλά ποιητικά κατοικεί ο άνθρωπος πάνω σ’ αυτήν τη γή». Και να ρωτήσουμε μαζί με τον Χέλντερλιν:
Όταν γεμάτος κόπο είναι ο βίος του, μπορεί ένας άνθρωπος να υψώσει το βλέμμα του και να πει:
έτσι θέλω κι εγώ να είμαι; Ναι. Ας δεχτούμε λοιπόν αυτό το ναι κι ας προχωρήσουμε. Είναι το μεγάλο ναι.
Νίκος Σταμάτης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου